Een scheiding heeft een grote impact op het gezinsleven en op de kinderen. Het is goed om te weten wat het effect van een scheiding is op een kind. In deze blog vind je de belangrijkste gevolgen (per leeftijdscategorie) van een scheiding voor kinderen.
Zijn jullie net gescheiden? Of gaan jij en je partner binnenkort uit elkaar? Lees ook mijn blog: ‘Hoe vertellen we het de kinderen‘?
Welke gevolgen heeft scheiden voor een baby?
Een baby kan zijn of haar gevoelens nog niet onder woorden brengen. Daardoor denk je al snel dat een klein kindje de scheiding niet of nauwelijks meekrijgt. Toch is dit niet helemaal waar. De hechting en binding is in deze fase namelijk heel sterk. Dit zorgt voor een stabiele basis die het kind nodig heeft om te kunnen ontwikkelen. Cruciaal voor nu, maar zeker ook voor later. Vanwege de scheiding wordt deze basis en de binding gedeeltelijk verbroken.
Dat komt omdat één van jullie de woning verlaat en geen deel meer uitmaakt van het dagelijkse patroon. Denk daarbij aan het geven van de fles, het verschonen of het in bad doen van de baby. Goede afspraken maken die betrekking hebben tot de omgangsregeling is dus belangrijk. Zo houd je de binding met jullie beiden in stand. En voorkom je dat de baby hier op latere leeftijd nadelige gevolgen van ondervindt.
Peuters en kleuters tijdens de scheiding. Hoe ga je daarmee om?
De peuter- of kleuterfase begint ongeveer wanneer het kind 3 jaar oud is. Hoewel het kind steeds zelfstandiger wordt, komt zijn of haar ontwikkeling in deze levensfase in een stroomversnelling terecht. De ouders vervullen daarbij een voorbeeldrol. De peuter of kleuter neemt niet alleen de manier van doen over, maar ook de emoties en uitingen die jullie hebben. Het jonge kind kan nog niet zelfstandig denken. Toch kan de peuter of kleuter de werkelijkheid al prima reflecteren.
Dit doet het kind door je na te doen of de eigen en de emoties van omringende personen te benoemen. Het kind zal een gebeurtenis of emotie vooral op zichzelf betrekken. Een gezonde en stabiele basis en structuur zijn daarom belangrijk. In veel gevallen valt dit weg bij een scheiding. Omdat jullie peuter of kleuter nog niet het verstandelijke vermogen heeft om te begrijpen waarom dat gebeurt, zal het kind de schuld bij zichzelf neerleggen. Ook kunnen ze door beperkt begrip en magisch denken op vervelende gedachten komen: “Als papa weggaat, kan mama ook weggaan en opa ook en mijn knuffels of zelfs de juf ook.”
Scheiden met schoolgaande kinderen
Zodra het kind naar de basisschool gaat, zal het zich steeds meer op persoonlijk vlak ontwikkelen. Het kind gaat zelfstandig spelen bij vriendjes of komt in aanraking met andere kinderen bij de sportclub. Zo breidt jullie kind zijn of haar sociale netwerk steeds verder uit. Ook de geestelijke ontwikkeling draait tijdens deze fase overuren. Een kind in deze levensfase heeft een natuurlijke ontdekkingsdrang. Het zal dan ook constant willen weten waarom iets gaat zoals het gaat. Dat geldt ook voor jullie scheiding.
Door deze gedachtegang vormt jullie kind een beeld van de wereld om zich heen. In de meeste gevallen is deze gedachte behoorlijk zwart-wit. Ouders horen bij elkaar en de wereld is rond. Als deze kijk op het leven ineens verbroken wordt, dan kan dit angsten en onzekerheden voortbrengen bij het kind. De stabiele basis die de ouders vormden valt immers weg.
Deze angst kan er ook voor zorgen dat een kind onzeker wordt. Zo kan het zich afvragen of hij of zij de reden is van jullie scheiding. Of bang zijn dat het één van jullie misschien nooit meer ziet. Ook de praktische veranderingen in het leven van het kind kunnen voor moeilijkheden zorgen. Denk daarbij aan een eventuele verhuizing naar een andere stad, afscheid moeten nemen van vriendjes of zelfs van zijn of haar school.
Wanneer je gaat scheiden is het dus belangrijk dat je het schoolgaande kind een begrijpelijke verklaring geeft over de scheiding, voordat het kind deze zelf invult. Wees goed voorbereid wanneer je je schoolgaande kind vertelt over de scheiding. Je moet antwoord kunnen geven op de waaromvraag. Zo voorkom je dat het kind de schuld van de scheiding bij zichzelf neerlegt.
De uitwerking van de scheiding op pubers
Scheiden als ouders van tieners is een behoorlijke opgave. Zeker omdat kinderen in deze levensfase volop in hun eigen ontwikkeling zitten. Ze worden heen en weer geslingerd door gevoelens die ook nog eens behoorlijk tegenstrijdig kunnen zijn. Aan de ene kant willen ze deel uitmaken van het gezin, maar tegelijkertijd ook zelfstandig zijn. Zichzelf losmaken van de thuissituatie is een normaal proces, maar kan frustraties en angst oproepen.
Zowel bij de tiener als bij jullie als ouders. Dit heeft effect op de ouder-kind relatie die in deze fase best moeilijk kan zijn. Het aankondigen van de scheiding kan dit verergeren. Gevoelens en emoties die in deze levensfase toch al een cruciale rol spelen, hebben invloed op het gedrag van het kind. Vertellen dat jullie uit elkaar gaan kan het gedrag veranderen.
Zo kan de tiener zich misschien gaan afzonderen, maar het komt ook voor dat het kind partij trekt voor een van jullie. Ook dit heeft te maken met de ontwikkeling waarin het kind zich bevindt. De wereld is nog steeds zwart-wit in deze levensfase. Er is tevens een duidelijk en makkelijk beeld van goed en fout. Door deze denkwijze kan de puber een schuldige aanwijzen. Door deze te “verwijderen” is voor hem of haar het probleem opgelost. Een echtscheiding heeft impact op het beeld van de tiener over gevoelens, liefde en relaties.
Het kind kan automatisch aannemen dat een toekomstige relatie voor hem of haar ook niet zal werken. Zonder te inhoudelijk te worden, is het belangrijk dat de ouders uitleggen waarom de relatie is stukgelopen. Daarbij mag je best wat dieper ingaan op de dingen die jullie goed of juist fout hebben gedaan. Om pijnlijke situaties te voorkomen, is het belangrijk dat deze gesprekken goed voorbereid zijn en samen worden uitgevoerd.
Ondersteuning voor de kinderen na jullie scheiding
Ook na de scheiding is het belangrijk dat je de kinderen van de juiste ondersteuning voorziet. Niet alleen om de gebeurtenissen op de juiste manier te verwerken, maar ook om hun emoties te uiten. Hoewel jullie als ouders wel weten dat de kinderen geen schuld hebben aan de scheiding, is het toch goed om ze dit te benadrukken.
Als een van jullie na de scheiding verder gaat met een nieuwe partner, dan moet het kind wennen aan een nieuwe situatie. Door het kind hiervoor voldoende tijd te gunnen, ontstaat er uiteindelijk een goede balans en begrip. Dat is zeker nodig als de nieuwe liefdespartner ook een of meer kinderen heeft.
Vragen?
Wil je graag meer informatie over het effect van scheiden op een kind? Wil je tips hoe je jullie je kind steunt tijdens en na de scheiding? Wil je weten welke mogelijkheden er zijn voor professionele begeleiding bij scheiding voor het kind? Neem gerust contact op voor een gratis kennismakingsgesprek. Ik ben Roosmarijn en ik help jullie graag in de vorm van mediation.
Will je meer informatie over scheiden met kinderen? Download mijn gratis e-book ‘scheiden met kinderen’ vol praktische tips en adviezen.
